Programma 2. Werk, inkomen en onderwijs

We hebben vanuit het Rijk voorschotten ontvangen van in totaal € 14,3 miljoen voor de uitvoering van de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). De Tozo is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de COVID-19 crisis. De regeling is voor zelfstandige ondernemers, waaronder zzp’ers. Het voorziet in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud als het inkomen door de COVID-19 crisis tot onder het sociaal minimum daalt en/of een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen als gevolg van de COVID-19 crisis op te vangen. Ook ontvangen we middelen voor uitvoering van Tozo van afgerond € 1 miljoen. We hebben op dit moment nog geen zicht op de totale kosten voor Tozo. Feitelijke afrekening met het Rijk vindt plaats op basis van werkelijk gemaakte uitkeringslasten en vaste vergoedingen per genomen besluit voor Tozo levensonderhoud en Tozo bedrijfskredieten.

De kosten voor tijdelijke huisvesting M. van Beekschool stijgen de komende jaren. Deze kostenstijging vangen we voor een deel op door een voordeel bij voormalige horizonscholen. Door groei van het aantal leerlingen is ruimtegebrek bij de M. van Beekschool in Komeet ontstaan. Voor de komende 3 jaar kan het probleem worden opgelost door huur van opslagruimte van de stichting kinderopvang, de overdracht van een lokaal van de Blinkert en het plaatsen van noodunits. De plaatsingskosten in 2020 bedragen eenmalig €125.000. Voor inrichting en onderwijsleerpakket is in 2020 eenmalig € 25.000 nodig. De huurkosten voor de opslagruimte, de grond en de units bedragen in totaal € 44.000 per jaar. De structurele oplossing voor het ruimtegebrek wordt meegenomen in het integraal huisvestingsplan. De kosten in 2020 kunnen voor een groot deel worden gedekt uit het positief resultaat op de voormalige horizonscholen. Het voordeel van € 132.000 is ontstaan door afrekeningen van huur, energie en onderhoud met de diverse gebruikers van de accommodaties over eerdere jaren.

Voor de realisatie van de nieuwbouw voor basisschool 't Schrijverke inclusief een gymgebouw is een aanvullend krediet van € 204.000 nodig. Dit leidt tot een stijging van de jaarlijkse investeringskosten van € 26.000 vanaf 2022.

We verlagen het budget voor peuteropvang in 2020 met € 70.000 en vanaf 2021 structureel met € 30.000. Bij de Eerste financiële tussenrapportage 2020 hebben we het budget juist verhoogd omdat per 1 augustus 2020 het aantal uren opvang zou worden uitgebreid van 7 naar 8 uur per week. Door de COVID-19 maatregelen waren de opvangorganisaties niet in staat om deze wijziging op dat moment door te voeren. Ook was het moeilijk om ouders in deze periode goed te informeren over de veranderingen. Op grond daarvan is besloten om de invoering uit te stellen tot 1 januari 2021. Dit betekent dat we een lager bedrag nodig hebben van € 32.000 in 2020. In de jaren voor 2020 hielden we regelmatig geld over op het budget voor peuteropvang. Omdat we een hoger bereik van de peuteropvang wilden realiseren was de afgelopen jaren de begroting nog niet structureel verlaagd. Op basis van nieuwe doorrekeningen lijkt het verantwoord om het budget in 2020 te verlagen met € 70.000 en structureel met € 30.000 vanaf 2021.

We hebben een voordeel van € 647.000 omdat we een bedrag terug gestort hebben gekregen vanuit de egalisatiereserve Wsw bij het Werkvoorzieningschap. Dit heeft te maken met een voordelig resultaat over 2019. Dit is een incidentele meevaller voor het jaar 2020.

In 2020 laten we per saldo € 600.000 aan Tozo middelen vrijvallen. Het gaat om de uitvoeringsmiddelen van de Tozo (dus niet om de Tozo uitkeringsmiddelen). Voor de uitvoering van Tozo ontvangen we een vergoeding per genomen besluit. In totaal ontvangen we ongeveer € 1 miljoen voor de uitvoering. Doordat het gelukt is de Tozo regeling in eigen beheer en met capaciteit vanuit ondersteunende teams uit te voeren, houden we dit jaar € 900.000 aan uitvoeringsmiddelen over. Uitvoering is grotendeels gebeurd door medewerkers team Inkomen die hiervoor overuren gemaakt hebben. Daarnaast heeft team Werk extra handen geboden. Dit kon omdat tijdelijk door COVID-19 re-integratie activiteiten stil lagen. Daarnaast hebben nabij gelegen afdelingen menskracht geleverd en hebben we ingehuurd. Er is ook optimaal gebruik gemaakt van digitale mogelijkheden, denkkracht van procesmanagement en geboden handreikingen van StimulanSZ. We willen € 300.000 storten in de reserve Participatiebevordering voor de uitvoering voor komende jaren. De reguliere Tozo werkzaamheden lopen door in 2021 tot en met 2024. Denk daarbij aan heronderzoeken, aflossing van verstrekte bedrijfskredieten, bezwaar en beroep en nieuwe aanvragen voor verlenging van de Tozo regeling. Met de storting in de reserve Participatiebevordering kunnen we de middelen de komende jaren gefaseerd inzetten. Daar maken we een bestedingsplan voor. Daarnaast stellen we voor om € 200.000 in de reserve te storten voor een traject ‘Van werk naar werk’ en € 400.000 voor het traject 'Van bijstand naar werk' (zie hiervoor het voorstel bij Nieuw beleid).

In 2020 verwachten we een tekort van € 352.000 op de BUIG. Dat komt vooral door 2 belangrijke ontwikkelingen. De eerste is dat COVID-19 een grote impact heeft en veel ontslagen veroorzaakt. Hierdoor zien we sinds april 2020 een forse stijging in het aantal bijstandsgerechtigden. Tot april zaten we op de nullijn. Door de COVID-19 maatregelen zijn minder re-integratie activiteiten mogelijk, zijn er minder vacatures en is sprake van meer voorzichtigheid bij bedrijven. Het Rijk heeft het definitieve budget vanwege COVID-19 positief bijgesteld ten opzichte van de voorlopige cijfers uit mei. Op basis van deze cijfers en onze prognoses verwachten we een tekort van € 352.000.

We hebben het Meerjaren Investeringsplan (MIP) voor onderwijsgebouwen geactualiseerd. We hebben de planning van de projecten bijgesteld op basis van de voortgang binnen de projecten en de beschikbare ambtelijke capaciteit. Hierdoor schuiven sommige projecten naar latere jaren. Bij 2 schoolgebouwen hebben we ook de geschatte kosten voor aanpassing van de buitenruimte opgenomen. Door deze actualisatie hebben we in 2022 een voordeel van € 553.000 en in 2023 een nadeel van € 99.000. Vanaf 2024 is er een structureel nadeel van € 93.000. We bereiden een investeringsbesluit voor de Nicolaasschool en we werken aan de planvoorbereiding voor de scholencarrousel Oss NoordWest (Korenaer en Kennedyschool).

We hebben een voordeel van € 198.000 vanaf 2023. Dit voordeel wordt veroorzaakt doordat we verwachten dat we dan voor investeringen in onderwijshuisvesting minder investeringslasten hebben. Vorig jaar zijn we gestart met het inhalen van achterstanden in de realisatie van uitbreiding, renovatie en of nieuwbouw van onderwijsgebouwen. Dit leidt tot verschillende voorstellen voor investeringen. Wanneer op de voorgestelde investeringsvoorstellen positief wordt besloten, komen er enkele locaties vrij. Voor deze locaties hebben we investeringslasten in onze begroting staan. Wanneer er enkele locaties niet meer nodig zijn, kunnen de investeringslasten vervallen. Daarom hebben we een voordeel van afgerond € 198.000 vanaf 2023.

We hebben deelgenomen aan het ESF project NINA (Noordoost-Brabant Iedereen Naar Arbeid) 2.0. Op basis van de ingediende declaratie hebben we een voorlopige subsidie van € 470.000 ontvangen om onze kosten van de afgelopen jaren te compenseren. We laten nu € 338.000 vrijvallen (75% van de voorlopige subsidie minus € 14.000 resterende kosten). Het kan zijn dat het Rijk nog een controle gaat uitvoeren. Dat betekent dat we in augustus 2021 pas weten wat het definitieve bedrag is dat we krijgen. Daarom laten we 25% van de voorlopige subsidie apart staan. Bij het onderdeel nieuw beleid stellen we voor dit bedrag te reserveren voor 'Van bijstand naar werk'.

We stellen voor om in 2020 € 338.000 te storten in de reserve Participatiebevordering. Dit bedrag willen we de komende 2 tot 3 jaar inzetten voor een specifieke doelgroep binnen ons bestand. Het gaat om de groep mensen die, door grote en complexe problematiek, met aandacht en frequent contact, kleine stapjes zet op de participatieladder zoals voeren van een zelfstandige huishouding, betere gezondheid, stabiele financiële situatie of vergroten van sociaal netwerk. De mensen binnen deze groep zijn niet direct in staat om te werken. Vaak zijn dit mensen die wat ouder zijn, langdurig gebruik maken van de uitkering, laaggeletterd en bekend bij zorg- en welzijnsinstellingen. Met aandacht en meer contactmomenten doorbreken we een sociaal isolement, proberen we te activeren en het sociaal netwerk te versterken. Juist in crisistijd is investeren in deze groep cruciaal. Uit allerlei onderzoeken en ook uit onze eigen pilots is gebleken dat werk en participatie positieve invloed hebben op onder andere gezondheid, welbevinden/geluk, zorgkosten en veiligheid. Inzet op maatschappelijke participatie is niet gericht op uitstroom uit de uitkering maar is gericht op besparing van maatschappelijke kosten op de langere termijn. De storting die we in de reserve doen komt overeen met de ESF inkomsten die we bij de 3O-ontwikkelingen gemeld hebben. De ESF-middelen zijn namelijk bedoeld om inwoners uit Oss stappen te laten maken en naar vermogen te laten meedoen.

We stellen voor om € 400.000 te storten in de reserve Participatiebevordering. We hebben als gevolg van de COVID-19 crisis en de bijbehorende economische situatie te maken met een stijging van het aantal mensen met een bijstandsuitkering. Het gaat om een schatting van 10% in 2020 en een verwachte stijging van nog eens 10% in 2021. Volgens het CBS is een recessie in aantocht hetgeen vaak gepaard gaat met (massa)ontslagen en faillissementen. Op dit moment zien we in Oss vooral instroom van jongeren, die hebben gewerkt met tijdelijke contracten. Daarnaast zal de taakstelling Beschut Werk worden verhoogd, stijgt het aantal mensen die werken met loonkostensubsidie (LKS) en verwachten we een toename van de overige minima (“working poor”). We gaan er alles aan doen om mensen, die door de COVID-19 crisis een uitkering aanvragen, zo snel mogelijk te bemiddelen naar werk in groeisectoren. Dat is goed voor de inwoners maar ook voor de economie van Oss. Dit nieuwe beleid bekostigen we vanuit het voordeel wat we hebben op de uitvoeringskosten van TOZO (zie 3O-ontwikkelingen). Daarnaast verwachten we hier extra geld voor vanuit het Rijk. Dit wordt beschikbaar gesteld in de decembercirculaire 2020. Het bedrag wat we dan ontvangen storten we ook in de reserve Participatiebevordering.

We stellen voor om in 2020 € 200.000 te storten in de reserve Participatiebevordering. Dit bedrag zetten we in voor het beperken van de economische schade, het minimaliseren van de werkloosheid en het beperken van de instroom in de bijstand. Daarom zetten we in op “van werk-naar-werk” trajecten voor de groep lokale ondernemers, die nu gebruik maken van de Tozo regeling. We gaan in gesprek om te kijken welke dienstverlening nodig is om aan het werk te blijven. Dat kan gaan om (om)scholing, verbinding leggen in een netwerk, schulddienstverlening of bemiddeling naar werk in sectoren waar nu kansen liggen. Deze aanpak wordt ondersteund door uitspraken van het Centraal Planbureau (CPB). Zij stellen dat mensen die werkloos raken tijdens de COVID-19 crisis daar naar verwachting nog jarenlang nadeel van ondervinden. Daarom willen we nadrukkelijk inzetten op begeleiding van deze doelgroep. We willen dit betalen uit het voordeel dat we hebben voor de uitvoeringskosten van de Tozo (zie 3O-ontwikkelingen binnen dit programma).

Vanaf 1 januari 2021 wordt vroegsignalering verankerd in de Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs). Hiermee wordt het een verplichting voor zowel de signaalpartners (woningcorporaties, zorgverzekeraars, nutsbedrijven en waterbedrijven) als de gemeente. Dit betekent dat gemeenten door de signaalpartners op de hoogte worden gesteld van beginnende betalingsachterstanden via een standaard meldingssysteem. We moeten bij alle signalen de inwoner een aanbod doen tot een eerste gesprek. Dit kan via een brief, telefonisch contact, mail, sms of whatsappbericht, maar ook via een huisbezoek. De signaalpartner ontvangt via het systeem binnen 28 dagen een reactie met betrekking tot het behaalde resultaat. Voor deze nieuwe wettelijke taak komen geen extra Rijksmiddelen beschikbaar. De wettelijke minimale verplichting is het oppakken van signalen uit het systeem, het sturen van een brief naar aanleiding van een signaal en terugmelding van de actie in het systeem. Onze inschatting, op basis van ervaringsgegevens uit gemeenten die hiervoor al pilots hebben opgezet, is dat er maandelijks 747 signalen zullen binnenkomen. Dit vraagt een investering in het systeem (€ 15.000 per jaar) en administratieve inzet (0,4 fte/€ 24.000). Voor een grotere effectiviteit willen wij, naast het wettelijk minimum, een huisbezoek doen voor de meer problematische situaties. Dat vraagt extra capaciteit van consulenten. We werken aan een plan van aanpak hiervoor. Wij willen dat graag oppakken met Ons Welzijn en de (signaal) partners. Het plan en de businesscase hiervoor wordt uitgewerkt en volgend jaar aangeboden. In het beleidskader Armoede en Schulden is vanaf 2021 reeds € 15.000 beschikbaar voor vroegsignalering. Voor de administratieve ondersteuning vragen we structureel € 24.000.

In de periode van 16 maart tot en met 7 juni 2020 is de kinderopvang (gedeeltelijk) gesloten. Ouders/ verzorgers zijn in maart opgeroepen om de rekening voor de opvang te blijven betalen. Om de eigen bijdrage van de ouders/ verzorgers te vergoeden ontvangen we compensatie. Het gaat om een bedrag van € 42.000.

We ontvangen € 109.000 aan COVID-19 compensatie voor de noodopvang van kinderen met ouders cruciaal beroep voor de periode van medio maart tot 1 juli 2020. Deze opvang was zonder extra kosten voor de ouders.

We ontvangen € 1,4 miljoen aan COVID-19 compensatie voor de verwachte tekorten bij SW bedrijven door (gedeeltelijke) sluiting en het wegvallen van opbrengsten voor de periode van 1 maart tot en met 31 december 2020.